Jest to pojęcie określające grupę objawów związanych z pogorszeniem funkcji poznawczych. Demencja starcza często jest utożsamiana z chorobą Alzheimera, jednak nie tylko ona jest przyczyną demencji. Otępienie starcze może być wynikiem także choroby Huntingtona, Parkinsona czy Creutzfeldta-Jakoba. Demencja może objawiać się także halucynacjami. T o zaburzenia zmysłów, najczęściej wzroku lub słuchu (choć może dotyczyć także pozostałych zmysłów), charakteryzujące się fałszywym spostrzeganiem rzeczywistości. Halucynacje nie są domeną chorób otępiennych, występują przy wielu zaburzeniach natury psychicznej. W miarę postępu demencji psy mogą doświadczać dezorientacji, zamieszania oraz zmian nastroju lub osobowości. W zaawansowanych stadiach demencja starcza u psa, może powodować drgawki, utratę kontroli nad mięśniami i ślepotę. Jeśli zauważysz którąś z tych zmian w zachowaniu swojego psa, koniecznie skonsultuj się z lekarzem Demencja starcza – nazywana czasem także otępieniem starczym, w anglojęzycznej literaturze fachowej określana jako dementia albo senile dementia – to schorzenie upośledzające pracę mózgu na kilku płaszczyznach. Zmiany w tkance mózgu, jakie wywołuje demencja, mają charakter zwyrodnieniowy, degeneracyjny i zanikowy. Demencja starcza a śmierć. Demencja starcza a śmierć to kolejne zagadnienie, które leży w kręgu zainteresowania bliskich osoby zmagającej się z tego typu problemami zdrowotnymi. Warto zauważyć, że demencja jest chorobą postępującą stopniowo, która wraz z upływem czasu powoduje nieodwracalne zmiany w mózgu. Chociaż choroba Alzheimera nie jest tak szerokim terminem jak demencja, nadal istnieje kilka przyczyn. Różne przyczyny współdziałają ze sobą, powodując śmierć komórek mózgowych. Alzheimer to choroba neurodegeneracyjna. Podczas gdy badania trwają, nie ustalono żadnej konkretnej przyczyny. . Demencja to nie tylko zaburzenia pamięci. Może powodować także problemy z mową, zaburzać uwagę, koncentrację i funkcje poznawcze. Rozróżnia się pierwotną i wtórną formę tej choroby, z czego 90 proc. przypadków do demencja pierwotna. Choć schorzenie to jest powszechne, nadal wokół demencji krąży wiele mitów. Spis treściJak rozpoznać demencję? Jak rozpoznać demencję? Charakterystycznymi objawami, które mogą świadczyć o rozwoju demencji są: dezorientacja, kłopoty z pamięcią, uczucie ciągłego niepokoju, trudności w wykonywaniu codziennych czynności, zaburzenia mowy, spadek zainteresowania kontaktami międzyludzkimi, pasją czy pracą, błędna ocena zagrożeń, wahania nastroju, drażliwość, nieufność i inne. Poradnik Zdrowie: demencja Aby lepiej zrozumieć problem demencji, a tym samym prawidłowo reagować w przypadku rozpoznania jej objawów należy przede wszystkim rozróżnić, co jest prawdą, a co błędnie panującym mitem. Oto 10 nieprawdziwych informacji na temat demencji. 1. Demencja jest nieunikniona wraz z wiekiem To stwierdzenie nie jest prawdziwe. Demencja nie jest normalną częścią procesu starzenia. Wraz z wiekiem rosną natomiast czynniki ryzyka demencji. Według raportu opublikowanego przez Alzheimer's Association, choroba Alzheimera, która jest najczęstszą postacią demencji, dotyka 3 proc. osób w przedziale wiekowym 65-74 w Stanach Zjednoczonych. 2. Demencja i choroba Alzheimera to to samo To nie jest całkiem poprawne twierdzenie. Choroba Alzheimera jest rodzajem demencji, która stanowi 60–80 proc. wszystkich przypadków demencji. Inne rodzaje demencji obejmują otępienie czołowo-skroniowe (FTD), otępienie naczyniowe, otępienie mieszane i otępienie z ciałami Lewy'ego. Demencję definiuje się jako utratę funkcjonowania poznawczego — myślenia, zapamiętywania i rozumowania — oraz zdolności behawioralnych do takiego stopnia, że ​​zakłóca ona codzienne życie. Chociaż formy demencji mają pewne wspólne cechy, każdy typ ma odrębną podstawową patologię. Choroba Alzheimera wiąże się z gromadzeniem się tak zwanych blaszek i splątków w mózgu. Struktury te ingerują w komórki mózgowe, ostatecznie je zabijając. W przeciwieństwie do tego, śmierć komórek mózgowych w otępieniu naczyniowym następuje z powodu braku tlenu, co może wynikać na przykład z udaru mózgu. 3. Członek rodziny ma demencję, więc ja też zachoruję Powszechnym mitem jest to, że demencja jest uwarunkowana genetycznie. Innymi słowy, jeśli ktoś z rodziny ma diagnozę demencji, nie oznacza, że rozwinie się ona w późniejszym etapie u młodszych pokoleń. Chociaż niektóre formy demencji mają składnik genetyczny, większość przypadków nie ma silnego związku genetycznego. Najważniejszym czynnikiem ryzyka demencji jest wiek. Jeśli jednak rodzic lub dziadek zachorował na chorobę Alzheimera w wieku poniżej 65. lat, prawdopodobieństwo genetycznego przeniesienia choroby jest większe. Jednak choroba Alzheimera o wczesnym początku jest stosunkowo rzadka. Ponieważ większość przypadków demencji to choroba Alzheimera, oznacza to, że w większości sytuacji nie jest ona dziedziczna. 4. Demencja dotyczy tylko osób starszych Wiek jest czynnikiem ryzyka demencji, ale choroba ta może w rzadkich przypadkach dotykać młodszych dorosłych. 5. Demencja sygnalizuje koniec sensownego życia Na szczęście tak nie jest. Wiele osób z diagnozą demencji prowadzi aktywne, sensowne życie. Niektórzy obawiają się, że jeśli lekarz zdiagnozuje u nich demencję, nie będą już mogli samodzielnie chodzić na spacer i będą musieli zrezygnować z prowadzenia pojazdów. Gdy demencja się pogarsza, prawdopodobne są zmiany w sposobie, w jaki dana osoba prowadzi swoje życie, ale to nie znaczy, że nie może prowadzić satysfakcjonującego życia. 6. Utrata pamięci zawsze oznacza demencję Chociaż utrata pamięci może być wczesnym objawem demencji, niekoniecznie oznacza początek tego stanu. Pamięć ludzka może być nieprzewidywalna i wszyscy czasami zapominamy. Jeśli jednak utrata pamięci przeszkadza w codziennym życiu, najlepiej porozmawiać z lekarzem. 7. Demencji zawsze można zapobiec To niestety nieprawda. Co ważne, niektóre czynniki mogą albo zmniejszyć ryzyko rozwoju pewnych rodzajów demencji, albo opóźnić ich początek. 12 czynników, które zwiększają ryzyko demencji: nadciśnienie tętnicze, upośledzenie słuchu, palenie tytoniu, otyłość, depresja, brak aktywności fizycznej, cukrzyca, niski poziom kontaktów społecznych, spożywanie alkoholu, urazy mózgu zanieczyszczenie powietrza. Niektóre z tych czynników mogą być trudne do zmodyfikowania, ale praca nad zmianą któregokolwiek z nich może pomóc zmniejszyć ryzyko rozwoju demencji. 8. Witaminy i suplementy mogą zapobiegać demencji To mit. Na ten moment nie ma żadnych dowodów na to, że jakiekolwiek suplementy witaminowe lub mineralne mogą zmniejszać ryzyko demencji. 9. Wszystkie osoby z demencją stają się agresywne W niektórych przypadkach osobom z demencją może być coraz trudniej zrozumieć otaczający ich świat. To może być frustrujące, a niektóre osoby mogą reagować na emocje w gniewny sposób. Jednak nie dotyczy to wszystkich. 10. Demencja nigdy nie jest śmiertelna Niestety demencja może być śmiertelna. Dla osób po 70. demencja może być częstszą przyczyną zgonów, niż tradycyjnie sądzili eksperci. Demencja niepokoi ludzi, zwłaszcza gdy się starzeją, i jest to uzasadnione na wiele sposobów. Jednak ważne jest, aby przeciwdziałać dezinformacji, która może zwiększać obawy i piętnowanie. Na razie naukowcy pracują nad opracowaniem lepszych sposobów leczenia i zapobiegania tej chorobie. Miejmy nadzieję, że w przyszłości nauka zmniejszy ilość przypadków demencji oraz strachu związanego z tą chorobą. Przeczytaj także: 13 mitów na temat padaczki Redaktorka od lat związana z branżą medyczną. Specjalizuje się w tematyce zdrowia i aktywnego stylu życia. Prywatne zamiłowanie do psychologii inspiruje ją do podejmowania trudnych tematów w tej dziedzinie. Autorka cyklu wywiadów z zakresu psychoonkologii, którego celem jest budowanie świadomości oraz przełamywanie stereotypów na temat choroby nowotworowej. Wierzy, że odpowiednie nastawienie psychiczne jest w stanie zdziałać cuda, dlatego propaguje profesjonalną wiedzę, w oparciu o konsultacje ze specjalistami. Demencja starcza (inaczej otępienie starcze) w przeszłości oznaczała zmiany dotyczące funkcjonowania poznawczego, które uznawano za naturalny element ludzkiego procesu starzenia się. Współcześnie tak naprawdę zaburzeń pamięci i innych przejawów otępienia starczego nie uznaje się już za naturalnie występujące zjawiska, a raczej traktuje się je jako objawy któregoś z wyróżnianych zaburzeń otępiennych. Po czym jednak poznać, że u danego człowieka wystąpiła właśnie demencja, jakie są jej przyczyny i jakie leczenie można wdrożyć po postawieniu takiego rozpoznania? Spis treściDemencja: przyczynyDemencja: czynniki ryzykaDemencja: objawyDemencja: rozpoznawanieDemencja: leczenieW jaki sposób poprosić rodzinę i osoby z otoczenia o opiekę nad chorym?Demencja: zapobieganie Demencja (otępienie starcze, ang. dementia lub senile dementia) jest jednostką, w której przebiegu dochodzi do pojawiania się u pacjentów deficytów w kilku obszarach funkcjonowania, którymi są pamięć, zdolność do skupienia uwagi i podejmowania decyzji oraz komunikowanie się z otoczeniem. Termin demencja starcza wziął się niejako z istniejących w przeszłości poglądów, iż z wiekiem naturalnie dochodzi do występowania coraz to bardziej nasilonych zaburzeń pamięci, trudności z wykonywaniem złożonych czynności czy ogólnie rozumianym samodzielnym funkcjonowaniem. Obecnie tak naprawdę poglądy są już całkowicie inne - otóż zwraca się uwagę na to, że objawy otępienne wcale nie są bezpośrednio powiązane z samą starością i kiedy przybierają one duże nasilenie, to bierze się to z wystąpienia u starszej osoby któregoś z zaburzeniem otępiennych. Demencja jest problemem dość częstym, co więcej sugeruje się, że jej rozpowszechnienie w populacji ludzkiej z biegiem czasu będzie narastało. Obecnie WHO podaje, że na świecie na otępienie starcze cierpi 50 milionów osób, organizacja szacuje jednak, że w 2030 roku liczba chorujących ma sięgnąć ponad 80 milionów, a w 2050 roku - nawet powyżej 150 milionów. Demencja: przyczyny Przyczyn otępienia starczego wyróżnia się dość dużo - najczęściej wśród jednostek, które mogą doprowadzać do demencji, wymieniane są: choroba Alzheimera (najczęstsza przyczyna otępienia) otępienie z ciałami Lewy’ego otępienie naczyniowe otępienie czołowo-skroniowe otępienie mieszane (w którym jednocześnie współistnieją ze sobą cechy otępienia typu alzheimerowskiego z cechami otępienia naczyniopochodnego) Wśród rzadziej spotykanych przyczyn otępień wymienić można z kolei chorobę Parkinsona, wodogłowie normotensyjne, chorobę Creutzfeldta-Jakoba oraz kiłę ośrodkowego układu nerwowego. Warto tutaj również nadmienić, iż demencja miewa także odwracalne przyczyny - tutaj jako przykłady można wymienić: niedobór witaminy B12 niedoczynność tarczycy boreliozę zaburzenia depresyjne guzy ośrodkowego układu nerwowego Demencja: czynniki ryzyka Podstawowym czynnikiem ryzyka otępienia starczego jest wiek - im bowiem człowiek jest starszy, tym większe jest ryzyko tego, że pojawią się u niego jakieś przejawy demencji. Wymienia się jednak również i inne czynniki, które sprzyjać mogą otępieniu starczemu - najczęściej wspomina się w tym przypadku o: paleniu papierosów spożywaniu nadmiernych ilości alkoholu nadciśnieniu tętniczym (szczególnie nieleczonym lub niedostatecznie leczonym) niezdrowej diecie zaburzeniach lipidowych unikaniu wysiłku fizycznego nadwadze i otyłości Demencja: objawy Otepienie starcze jest zwykle procesem postępującym, w którym stopniowo u pacjenta pojawiają się coraz to kolejne dolegliwości. Początkowo objawy demencji mogą nie zwracać większej uwagi otoczenia i mogą nimi być: zaburzenia pamięci świeżej (pacjent może np. kilkukrotnie zadawać to samo pytanie pomimo tego, że uzyskał już na nie odpowiedź) trudności z przyswajaniem nowych informacji poczucie obcości w miejscach doskonale pacjentowi znanych zapominanie słów postępująca utrata zainteresowań i popadanie w apatię Zdecydowanie wyraźniejsze stają się jednak objawy demencji w późniejszym czasie, którymi mogą być: poczucie zagubienia nawet we własnym domu zapominanie prawie wszystkich nowych informacji, ale i nawet trudności z przypominaniem sobie imion bliskich osób narastające trudności z komunikowaniem się z innymi ludźmi zmiany zachowania, polegające na coraz to częstszym pojawianiu się drażliwości czy nawet i agresji W późnych stadiach otępienia starczego osoby dotknięte tym problemem tak naprawdę stają się niezdolne do samodzielnej egzystencji - dochodzi u nich bowiem do: trudności z przypominaniem sobie czegokolwiek (dotyczyć to może nawet rozpoznawania członków najbliższej rodziny) znacznej dezorientacji (pacjent może nie wiedzieć, gdzie się znajduje ani jaka jest obecnie data) trudności z podejmowaniem różnych czynności ruchowych (takich jak np. jedzenie sztućcami, ale i chodzenie) nasilających się zaburzeń zachowania Podkreślić trzeba tutaj od razu, że nie ma jednego, konkretnego wzorca objawów demencji - zależnie od jej przyczyny u pacjentów mogą dominować różne dolegliwości. Przykładowo u chorych na chorobę Alzheimera najwyraźniejsze są zaburzenia pamięci, z kolei w przypadku otępienia czołowo-skroniowego jego podstawowymi objawami są zmiany zachowania oraz trudności z komunikowaniem się z otoczeniem. Demencja: rozpoznawanie Narzędziami, które są wykorzystywane jako testy przesiewowe w diagnostyce otępień, są test MMSE (ang. Mini-Mental State Examination) oraz test rysowania zegara. Pierwszy z wymienionych składa się przede wszystkim z serii pytań. Po jego przeprowadzeniu sumuje się uzyskane przez pacjenta punkty - wtedy, gdy wynik MMSE jest poniżej 24, świadczyć to może o istnieniu u badanego zaburzeń otępiennych i sugeruje to konieczność przeprowadzenia u niego dokładniejszej diagnostyki. Test rysowania zegara polega zaś na tym, że pacjent proszony jest o narysowanie na kartce tarczy zegarowej, umieszczenie na niej cyfr odpowiadających kolejnym godzinom, a na końcu o zaznaczenie na zegarze godziny, o którą poprosi badający. Istotnych jest w tym przypadku wiele czynników, bo zarówno kształt tarczy, jak i rozmieszczenie na niej cyfr oraz to, w jaki sposób badany zaznaczy godzinę. W sytuacji, gdy testy przesiewowe i ich wyniki sugerują, że pacjent może mieć demencję, zlecane są zwykle u niego dodatkowe badania. Przede wszystkim powinny w tym przypadku zostać wykonane analizy, które pozwolą potwierdzić lub wykluczyć istnienie u chorego jakichś patologii, które stanowią odwracalne przyczyny otępień. W tym celu zlecane mogą być badania laboratoryjne (np. oznaczenie poziomów we krwi hormonów tarczycowych czy witaminy B12). Istotne w diagnostyce demencji są również i badania obrazowe głowy, takie jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny - pozwalają one nie tylko wykryć inne jeszcze odwracalne przyczyny otępień (takie jak guzy mózgu), ale i umożliwiają one stwierdzenie odchyleń charakterystycznych dla innych przyczyn tychże patologii (jako przykład można tutaj podać otępienie czołowo-skroniowe, w którym zauważalne mogą być w badaniach obrazowych zaniki w obrębie płatów czołowych i skroniowych mózgowia). Typowo pacjent z podejrzeniem demencji trafia do neurologa, prawda jest jednak taka, że czasami powinien on zostać skonsultowany również i przez innych specjalistów. Taka potrzeba bierze się stąd, że w końcu nie tylko jednostki neurologiczne, ale i znajdujące się w kręgu zainteresowania innych specjalności mogą skutkować otępieniem starczym. Jako przykład można podać psychiatryczny problem, którym jest depresja i w której przebiegu również mogą występować objawy demencji. Demencja: leczenie Dokładnie przeprowadzona diagnostyka w przypadku podejrzenia demencji jest istotna przede wszystkim z tego powodu, że leczenie otępienia starczego może przebiegać bardzo różnie w zależności od tego, co dokładnie odpowiada za jego wystąpienie. Czasami okazuje się, że wyrównanie istniejących u pacjenta nieprawidłowości skutkuje ustąpieniem zaburzeń otępiennych - tak bywa u pacjentów z niedoczynnością tarczycy czy niedoborem witaminy B12, u których suplementacja i wyrównanie niedoborów brakujących im substancji prowadzić może do przeminięcia objawów demencji. Czasami wykorzystywane jest leczenie zabiegowe - tak bywa u osób z zespołem Hakima, u których zastosowanie zastawki komoro-otrzewnowej, odprowadzającej nadmiar płynu mózgowo-rdzeniowego z wnętrza czaszki, prowadzić może do - częściowego chociażby - ustąpienia objawów tej choroby. W przypadku najczęściej występujących postaci demencji - np. w chorobie Alzheimera - wykorzystywane jest natomiast leczenie farmakologiczne. We wspomnianej powyżej chorobie pacjentom zalecane jest stosowanie leków z grupy inhibitorów acetylocholinoesterazy, co może poprawiać ich stan dzięki zwiększeniu ilości w ośrodkowym układzie nerwowym jednego z neuroprzekaźników - acetylocholiny. Należy tutaj jednak podkreślić, że tego rodzaju leczenie nie cofa zaistniałych już zmian i zaburzeń, a jedynie spowalnia tempo postępu choroby. Z tego powodu aż tak istotne jest, aby pacjent, u którego podejrzewana jest demencja starcza, jak najszybciej trafiał do lekarza. Im wcześniej zostanie rozpoczęte leczenie, tym większe szanse na to, że pacjent przez jak najdłuższy czas będzie w stanie samodzielnie funkcjonować. W jaki sposób poprosić rodzinę i osoby z otoczenia o opiekę nad chorym? Demencja: zapobieganie Całkowicie zapobiec otępieniu zwyczajnie się nie da - nie jesteśmy w stanie chociażby nic zrobić z podstawowym czynnikiem ryzyka jego wystąpienia, którym jest zaawansowany wiek. Podkreśla się jednak to, że prowadzenie ogólnie rozumianego zdrowego trybu życia może minimalizować nasze szanse na to, że rozwinie się u nas demencja starcza. Ważne jest w tym wypadku unikanie używek, takich jak papierosy czy duże ilości alkoholu. Zmniejszyć ryzyko wystąpienia otępienia starczego może również odpowiednia, zbilansowana dieta, zapewniająca nam wszystkie niezbędne substancje odżywcze oraz regularne podejmowanie aktywności fizycznej. Warto utrzymywać prawidłową, optymalną masę ciała. Nierzadko wspomina się również i o tym, że regularny "wysiłek intelektualny" - np. czytanie książek czy rozwiązywanie krzyżówek - także mogą w pewien sposób niwelować ryzyko otępienia starczego. Czytaj też: Zaburzenia pamięci (w młodym wieku, u starszych, po wypadku) - przyczyny, objawy, leczenie. Zaburzenia pamięci krótko- i długotrwałej Amnezja, czyli ciężkie zaburzenie pamięci. Przyczyny, leczenie i rodzaje amnezji Otępienie: przyczyny, objawy, leczenie otępienia Absolwent kierunku lekarskiego na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu. Wielbiciel polskiego morza (najchętniej przechadzający się jego brzegiem ze słuchawkami w uszach), kotów oraz książek. W pracy z pacjentami skupiający się na tym, aby przede wszystkim zawsze ich wysłuchać i poświęcić im tyle czasu, ile potrzebują. Jeden z użytkowników Reddita podzielił się z całym światem wzruszającą historią swojej mamy Jacquie, która cierpi na starczą demencje. Zdjęcie wykonane w 2005 roku Początkowo błędnie uważano, że Jacquie cierpi na menopauzę. Miała tu jakieś 48 lat. 2010, na plaży Jacquie ma poważne problemy z pamięcią. Ponownie 2010, podczas rajdu motorowego Kobieta zawsze uwielbiała siedzieć na tylnym siedzeniu podczas takich przejażdżek, ale zaczynała mieć ataki paniki, kiedy zakładano jej hełm. Jeden z nich o mały włos nie doprowadził do wypadku. Wycieczka na plaży Jej waga drastycznie spadła, ciężko się z nią porozumieć. Narodziny wnuka Na ten moment czekała wiele lat. Mimo postępującej choroby, kobieta aktywnie uczestniczyła w spotkaniach towarzyskich Wnuk ma już 14 miesięcy Jacquie obchodzi się z nim bardzo delikatnie i ostrożnie. Kobieta traci zdolność chodzenia Zauważalny jest również kolejny, znaczny spadek wagi. Jacquie ma już 58 lat Jej oczy są prawie zawsze zamknięte, a jeśli je otwiera to patrzy w pustkę. Dziś kobieta zasypia w towarzystwie maskotek, które ją uspokajają Czasami się uśmiecha i głośno śmieje bez powodu Mam nadzieję, że wkrótce umrze. Zdrowe zakupy Spis treści Marzenie o dożyciu sędziwego wieku często ustępuje miejsca koszmarnym wizjom wegetacji ze starczym otępieniem. Chcielibyśmy żyć długo, ale tylko świadomie, ciesząc się dobrym zdrowiem i czerpiąc radość z każdego dnia, aż do późnej starości. Czy to możliwe? Liam Drew - autor publikacji naukowych, neurobiolog prowadzący badania na uniwersytecie College London - daje nam taką nadzieję. Jego opowieść zaczyna się od wspomnień z dzieciństwa: - Mój dziadek ze strony ojca zmarł krótko przed moim urodzeniem. Jego niezwykłe monologi były dla słuchaczy fascynujące. Dziadek, weteran I wojny światowej, miał naturę głośną i hałaśliwą, co ujawniało się, gdy odwiedzali go kumple, z którymi lubił wypić i powspominać okrutne sceny z bitew. Hołdował starodawnemu modelowi rodziny, więc wszystko kręciło się wokół niego i jego opowieści. Ojciec zapamiętał dziadka jeszcze z innej strony - jako smutnego, siedzącego w otępieniu staruszka, który nie był w stanie samodzielnie nic zrobić - właśnie tak wyglądy jego ostatnie dni. Kiedy pytałem ojca o szczegóły, mówił, że dziadek siedział w milczeniu i ciągle próbował napić się herbaty z pustej filiżanki. Nie zważał na nic, nic nie było go w stanie zainteresować. Moi rodzice wolą nie relacjonować dokładnie choroby dziadka. Mama twierdzi, że 40 lat temu po prostu nie mówiło się w ogóle o demencji - wspomina Liam Drew. Dziś natomiast na temat demencji wiele się dyskutuje. Długość naszego życia stale wzrasta - ta tendencja jest wyraźnie zauważalna zwłaszcza teraz, gdy w jesień życia wchodzą roczniki wyżu demograficznego. W krajach zachodnich mówi się nawet o zbliżającym się "tsunami demencji". O tym, jak istotną kwestią jest rozwiązanie tego problemu, może świadczyć fakt, że poświęcono mu ubiegłoroczny szczyt grupy G8 w Londynie. Osiem najbogatszych krajów świata zawarło porozumienie dotyczące koordynacji wysiłków w dziedzinie prac badawczych na temat demencji. Epidemia otępienia starczego stanowi ogromne obciążenie dla systemów opieki zdrowotnej; np. w Wielkiej Brytanii roczny koszt opieki nad osobą z demencją przekracza już przeciętne wynagrodzenie. Także z punktu widzenia takiej osoby perspektywa długiego życia w stanie otępienia starczego traci urok. Nie poddawajmy się jednak czarnowidztwu - ponieważ istnieje szansa, że hipoteza zakładająca, iż ludzie będą popadać w demencję w dalszym ciągu w takim samym tempie jak dotychczas, okaże się fałszywa. To prawda, że podeszły wiek jest głównym czynnikiem ryzyka demencji, ale istnieje coraz więcej dowodów na to, że w krajach rozwiniętych zachorowalność na otępienie starcze spada. Coraz rzadsze przypadki demencji Średnia długość życia mieszkańców krajów zachodnich wzrasta, co pociąga za sobą konieczność zapewnienia wszystkim osobom z demencją należytej opieki. Trzeba więc odpowiednio planować wydatki na ten cel i tak organizować system opieki społecznej, aby mógł sprostać coraz większej przewidywanej liczbie osób z demencją. Na szczęście, mimo ogólnej tendencji wzrostowej, wydaje się, że indywidualne ryzyko każdego z nas związane z zachorowaniem na demencję się zmniejsza. To pierwsza dobra wiadomość w historii leczenia tego schorzenia! Co sprawia, że liczba zachorowań na otępienie maleje? Czy można znaleźć skuteczny sposób, aby procent osób z demencją radykalnie się zmniejszał? - Myślę, że mamy pewne podstawy do umiarkowanego optymizmu - twierdzi epidemiolog Kaare Christensen z uniwersytetu w Odense w Danii, który prowadzi badania w tym zakresie. - Wydaje się, że drzemie w nas ogromny potencjał dalszego rozwoju mózgu, jeśli tylko nie będziemy działać na niego destrukcyjnie - podkreśla. - To, jak funkcjonują nasze umysły w starszym wieku, jest głównym wyznacznikiem jakości naszego życia. Niewielkie ograniczenie zdolności poznawczych stanowi niemal nieuniknioną część starzenia. Większość ludzi doświadcza nieznacznego ubytku sprawności umysłowej. Chociaż jest to frustrujące, nie ma większego wpływu na ich życie codzienne. Jeśli ten spadek jest większy niż zwykle, ale osoba może funkcjonować samodzielnie, bez stałej pomocy - jest to klasyfikowane jako łagodne zaburzenie poznawcze. Może ono przejść w stan wysokiego ryzyka progresji, aż do otępienia włącznie. Demencja następuje wówczas, gdy mamy do czynienia z ogólnym rozpadem intelektu i osobowości, brakiem pamięci i kontroli emocjonalnej. Dla wielu z nas to najbardziej przerażająca perspektywa, coś poniżającego dla tego, kogo dotyka, a także bolesnego dla rodziny i otoczenia. Aż około dwóch trzecich przypadków demencji powoduje choroba Alzheimera. Choroba Alzheimera - to najczęstsza postać otępienia. Jest nieuleczalną i postępującą chorobą neurodegeneracyjną prowadzącą do śmierci pacjenta. Opisał ją po raz pierwszy niemiecki neuropatolog Alois Alzheimer. W 1906 roku choroba została nazwana jego nazwiskiem. Diagnoza stawiana jest na podstawie testów oceniających zachowanie i zdolności podejmowania życiowych decyzji, a następnie często wykonywane jest neuroobrazowanie za pomocą rezonansu magnetycznego. Z postępem choroby pojawić się mogą takie objawy, jak splątanie, drażliwość, agresja, wahania nastroju, trudności językowe, utrata pamięci długotrwałej. Chorzy stopniowo tracą funkcje życiowe, wyłączają się z życia rodzinnego i społecznego. Choroba prowadzi do śmierci, a średnia długość życia po postawieniu diagnozy wynosi ok. 7 lat. Mniej niż 3% chorych przeżywa ponad 14 lat. Przyczyny choroby Alzheimera są wciąż słabo poznane. Obecnie możliwe jest jedynie leczenie objawowe. W przebiegu choroby Alzheimera dochodzi do gromadzenia się w mózgu określonego białka (beta-amyloidu) prowadzącego do obumierania komórek mózgu - neuronów, a także do nieznacznego zmniejszenia rozmiarów mózgu oraz do powstawania charakterystycznych splotów włókien nerwowych - widoczne w badaniu metodą MRI (rezonans magnetyczny). Kolejną przyczyną demencji może być tzw. otępienie naczyniowe. Powstaje ono w wyniku tworzenia się w naczyniach mózgowych skrzeplin. Są one zwykle zbyt małe, aby pacjent odczuwał ich skutki, z czasem jednak z ich powodu dochodzi do wyłączenia dużego obszaru mózgu, a wtedy objawy demencji stają się odczuwalne. Mechanizm i przyczyny powstawania tych małych zmian chorobowych są identyczne jak w przypadku udaru i krótkotrwałego niedokrwienia mózgu - naczynia krwionośne stają się kruche i często dochodzi w nich do drobnych udarów. Istnieją jeszcze inne, rzadziej występujące podtypy demencji, z których najbardziej rozpowszechnione jest otępienie czołowo-skroniowe, zespół Wernickego-Korsakowa (powodowany przez alkohol) oraz choroba Creutzfeldta-Jakoba. Coraz silniejsze jest przeświadczenie, że otępienie w bardzo podeszłym wieku stanowi zazwyczaj zespół różnych postaci tej choroby. Od dawna wiadomo, że ryzyko demencji znacząco wzrasta wraz z wiekiem. Obecnie na świecie żyją aż 44 miliony osób z demencją. Już teraz opieka nad chorymi pochłania ok. 1% produktu światowego brutto, co stanowi ponad 600 miliardów dolarów, a rosnąca liczba zachorowań znacznie podwyższy tę kwotę. Każdego roku przybywa bowiem ok. 7,7 mln pacjentów, co oznacza, że co 4 sekundy choroba atakuje kolejną osobę. Pozornie statystyka jest nieubłagana. Bardzo niewiele przypadków otępienia występuje jeszcze przed ukończeniem 60. roku życia, a w kolejnej dekadzie liczba demencji jest nadal niewielka i wynosi 1 % lub nieco powyżej. Jednak po przekroczeniu 70. roku życia statystyka znacznie się pogarsza: około 5% populacji w przedziale 70-80 lat zapada na demencję, a w grupie powyżej 80 ryzyko wzrasta jeszcze bardziej. Dotychczas prognozowano, że do 2050 roku liczba osób cierpiących na demencję na całym świecie się potroi. Czy te przewidywania się sprawdzają? Dobre wieści dla chorych na demencję W ciągu ostatnich kilku lat nie potwierdziły się pesymistyczne przewidywania o rosnącej w zastraszającym tempie liczbie osób z demencją. Najnowsze badania sugerują nawet, że demencja jest w defensywie. Czemu należy przypisać odwrócenie trendów? Być może dotychczasowe opracowania były obarczone błędem, może wzięło w nich udział zbyt mało osób? W wiodącym czasopiśmie medycznym "The Lancet" opublikowano niedawno wyniki dwóch badań, trwających kilka miesięcy, przeprowadzonych z udziałem tysięcy seniorów. Ostatecznie zakwestionowały one poprzednie założenia mówiące o epidemii demencji. W jednym z opracowań porównano wyniki dwóch badań wykonanych w Wielkiej Brytanii w odstępie 20 lat z udziałem osób z demencją. Pierwsze takie testy zrobiono w 1994 roku i wyciągnięto wnioski, że w Anglii chorowało wówczas na demencję około 650 tys. osób. Badania powtórzono po 20 latach, gdy średnia długość życia znacznie wzrosła. Przeprowadzono te same testy, które pozwalały wykryć demencję. Choć według poprzednich przewidywań liczba osób z demencją powinna w 2014 roku wynieść prawie 900 tys., okazała się mniejsza o 200 tys. osób. Analiza występowania chorób w poszczególnych grupach wiekowych pozwoliła stwierdzić, że demencja rozwija się obecnie w późniejszym wieku. To odkrycie było miłą niespodzianką dla naukowców. Dr Carol Brayne, epidemiolog z uniwersytetu w Cambridge, który kierował tymi badaniami, skomentował to następująco: - To było bardzo pozytywne doświadczenie. W innym badaniu oceniano stan zdrowia dwóch grup duńskich seniorów. Identyczne testy przeprowadzono wśród osób urodzonych w 1905 i w 1915 roku. Dziewięćdziesięciolatkowie zostali poproszeni o wypełnienie ankiety zawierającej pytania o stan zdrowia fizycznego i psychicznego. Chociaż obie grupy były w podobnej kondycji fizycznej, to osoby urodzone w 1915 roku znacznie lepiej wypadły w testach poznawczych niż seniorzy starsi o dekadę. - Nie byli oni silniejsi, ale byli mądrzejsi - twierdzi dr Christensen, który nadzorował oba projekty. Jak zauważyli naukowcy, wyniki dwóch omówionych wyżej badań znakomicie się uzupełniają. Rodzi się jednak pytanie, skąd te pozytywne zmiany? Badania pokazały, że tendencje zapadalności na demencję się zmniejszają, ale nie ujawniły, dlaczego tak się dzieje. Wykazano bezspornie, że działania intelektualne wytwarzają w mózgu "odporność" na spadek jego wydolności na starość. Co opóźnia demencję starczą? Głównymi czynnikami wpływającymi na podwyższenie wieku, w którym seniorzy zapadają na demencję, jest wzrost zamożności społeczeństw, co umożliwia lepszy dostęp do edukacji i służby zdrowia - a to bardzo poprawia kondycję mózgu. Pomysł, że uczenie się i wysiłek umysłowy mogą zapobiegać rozwojowi chorób fizycznych i oddalać demencję, wydaje się dość kontrowersyjny. - Na początku ten pogląd funkcjonował tylko na obrzeżach nauki - przypomina dr Yaakov Stern, neurolog z Uniwersytetu Columbia w Nowym Jorku, który spędził ostatnie 25 lat na badaniu tej hipotezy. Jego zainteresowanie wzbudziło niegdyś stwierdzenie kolegi, który zauważył w 1980 roku interesującą zależność: bardziej wykształceni specjaliści byli mniej narażeni na rozwój choroby Alzheimera niż osoby o niższych kwalifikacjach i dochodach. Podszedł do tego sceptycznie, uważając, że musi istnieć sensowne wytłumaczenie takiej prawidłowości. Być może grupy wykształconych seniorów uzyskiwały lepsze wyniki w testach poznawczych diagnozujących chorobę Alzheimera, ponieważ pracownicy umysłowi na co dzień zmuszali swoje mózgi do większego wysiłku? Badacze powiązali więc wykształcenie z czynnikami chroniącymi przed otępieniem. Ta teza zaczęła zdobywać szersze poparcie. Wykazano bezspornie, że działania intelektualne wytwarzają w mózgu "odporność" na spadek jego wydolności na starość. Taka "rezerwa poznawcza" pomaga mózgowi funkcjonować prawidłowo nawet mimo łagodnego pogorszenia stanu fizycznego - więc teoria się sprawdza. Nawet jeśli w mózgu zaczynają się patologiczne zmiany, nie oznacza to, że on się poddaje - nadal stara się wykonać każde konkretne zadanie najlepiej, jak potrafi. Teoria "rezerwy poznawczej mózgu" daje nadzieję, że społeczeństwo będzie w coraz lepszej kondycji. W wielu krajach zachodnich - w tym w Wielkiej Brytanii i Danii - poprawiono znacznie dostęp do szkół i, w porównaniu z realiami z połowy XX wieku - wydłużono czas obowiązkowej nauki. Zarówno dr Brayne, jak i dr Christensen, uważają, że lepsza edukacja i łatwiejszy dostęp do niej prawdopodobnie jest tylko jedną z przyczyn zmniejszającej się zachorowalności na demencję. Najważniejsze wydaje się to, czy ten korzystny trend można umacniać, np. przez wydłużenie czasu kształcenia? W Wielkiej Brytanii w ostatnich dziesięcioleciach coraz więcej osób kontynuuje naukę na studiach wyższych. W przyszłości okaże się, czy będzie to miało bezpośrednie przełożenie na dalsze usprawnienie mózgu. Być może nie istnieje górna granica określająca możliwości poznawcze naszych umysłów. Wczesna edukacja szkolna też z pewnością je poszerza. Oczywiście dla wielu z nas jest już za późno, aby uzupełnić braki w wszystko jednak stracone. Nasza rezerwa poznawcza nie zależy tylko od czasu spędzonego w szkolnej ławce. Wpływa na nią również nasza aktywność intelektualna w ciągu całego życia. Ważne jest stałe zaspokajanie potrzeb psychicznych zarówno w pracy, jak i w czasie wolnym. - Funkcja poznawcza mózgu ulega stałej modyfikacji - twierdzi dr Marcus Richards, epidemiolog z brytyjskiego Medical Research Counsil w Londynie, szef projektu: "Zdrowe i Długie Życie do Późnej Starości". - Nigdy nie jest za późno, by przejąć aktywną kontrolę nad ochroną funkcji poznawczych mózgu- uważa naukowiec. Ten pomysł został podchwycony przez firmę produkującą urządzenie zwane trenerem umysłu, dotychczas wykorzystywane w grach komputerowych. Multimedia pomagają pokonać demencję Częste korzystanie z gier komputerowych sprawia, że posługujemy się nimi coraz sprawniej i łatwiej - każdy gracz to potwierdzi. Wiadomo też, że trening czyni mistrza. Nie wiemy jednak, czy takie umiejętności okażą się pomocne w poprawie funkcjonowania mózgu, nie mamy też pewności, jak długo będziemy odczuwać korzyści z takich ćwiczeń. Jednak zanim uwierzymy we wspaniałe rezultaty osiągane dzięki trenerowi umysłu, musimy otrzymać na to dowody. Pierwsze udokumentowane badania pokazują, że umiejętność sprawnego korzystania z gier komputerowych dobrze wpływa na zdolności poznawcze nie tylko przy konsoli, lecz także w innych dziedzinach życia. Specjalnie zaprojektowana gra komputerowa poprawia naszą wielozadaniowość, zdolność skupienia uwagi i pamięć co najmniej na sześć miesięcy. Naukowcy chcą nadal badać to zjawisko, by móc zmierzyć stopień otępienia u seniorów poddanych komputerowemu treningowi i porównać go z grupą kontrolną, niekorzystającą z tych udogodnień. Gry komputerowe to nie jest jedyny sposób na budowanie rezerwy poznawczej mózgu. Są mniej kontrowersyjne - i prawdopodobnie bardziej przyjemne - metody tworzenia rezerwy poznawczej, jak np. znalezienie sobie interesującego hobby. Może to być gra w karty lub na instrumencie muzycznym. Badania naukowe potwierdzają, że aktywne uczestnictwo w życiu społecznym również może chronić przed demencją. Wystarczy korzystać ze współczesnych udogodnień, o których 50 lat temu nikt nawet nie marzył: z telefonów komórkowych i urządzeń multimedialnych, bo one znacznie bardziej stymulują intelektualnie. - Życie wymaga teraz poznawania nowych technologii, aby nie pozostawać w tyle za innymi - podkreśla dr Stern. Alzheimer w Polsce Obecnie liczbę chorych na Alzheimera w Polsce szacuje się na co najmniej 250 tysięcy, z czego 150 tysięcy nie ma postawionej diagnozy. Chorobę diagnozuje się u nas średnio 10 miesięcy później niż np. w Niemczech - może to zrobić neurolog lub psychiatra. Szacuje się, że za 15 lat liczba chorych wyniesie ponad milion. W Polsce jest mniejsza niż w innych krajach pomoc ze strony samorządów i opieki zdrowotnej. Aż 70% chorych pozostaje pod opieką małżonka lub dorosłych dzieci. W naszym kraju działa za mało domów pobytu dziennego przeznaczonych dla chorych na Alzheimera. Od 1992 roku istnieje Polskie Stowarzyszenie Pomocy Osobom z Chorobą Alzheimera, a także blisko 30 organizacji regionalnych, których celem jest organizowanie pomocy edukacyjnej, prawnej i psychologicznej dla chorych i opiekunów, popularyzacja wiedzy o chorobie i próby wpływania na politykę zdrowotną i pomocy społeczną na szczeblu samorządowym, rządowym i parlamentarnym. Co chroni przed demencją starczą? Stymulowanie intelektualne mózgu to niejedyny sposób na zwiększenie jego możliwości poznawczych. Istnieją również inne ważne czynniki: np. odpowiednie dotlenienie, dostarczanie energii i składników odżywczych. Badania przeprowadzone na zwierzętach wykazały, że zdrowe naczynia krwionośne odgrywają kluczową rolę w zachowaniu funkcji poznawczych mózgu do późnej starości. Nie tylko minimalizują ryzyko otępienia naczyniowego, lecz także demencji o innym podłożu. W krajach zachodnich od 1970 roku obserwuje się spadek zapadalności na choroby serca i naczyń krwionośnych. Prawdopodobnie przyczynia się do tego większa świadomość zagrożeń, jakie wiążą się z paleniem tytoniu, wysokim poziomem cholesterolu i siedzącym trybem życia, a także stosowanie na szerszą skalę leków obniżających ciśnienie krwi. W jednym z badań potwierdzających spadek zachorowalności na demencję porównano przepływ krwi w mózgu u różnych grup wiekowych seniorów. Okazało się, że osoby urodzone później miały zdrowsze naczynia krwionośne. Podsumowanie wszystkich badań zamieszczono w opublikowanej Brytyjskiej Narodowej Strategii Walki z Demencją. Wnioski z nich płynące nie są wcale odkrywcze: stwierdzono między innymi, że to, co dobre dla serca, wpływa też korzystnie na mózg. Trzeba rzucić palenie, utrzymywać dobrą formę, regularnie badać ciśnienie krwi i poziom cholesterolu - wyniki ostatnich badań naukowych jeszcze bardziej zwiększają motywację do przestrzegania tych zasad. Co więcej, w badaniach randomizowanych udowodniono, że istotne korzyści płyną też z ćwiczeń fizycznych: osoby, które prowadzą aktywny tryb życia, rzadziej zapadają na demencję. U tych, którzy zażywali dużo ruchu, zanotowano mniejszy spadek aktywności intelektualnej w zaawansowanym wieku. Kolejnym ważnym czynnikiem wpływającym na zdrowie naszych naczyń krwionośnych jest dieta. Na początku XX wieku, kiedy niedożywienie było w Wielkiej Brytanii powszechne, prawie połowa mężczyzn powołana do służby wojskowej w I wojnie światowej nie była wystarczająco sprawna. Poborowi cierpieli z powodu braku witamin i makroelementów oraz ogólnego niedoboru kalorii. W ciągu następnych dziesięcioleci, wskutek wzrostu poziomu życia i większych nakładów przeznaczanych na ochronę zdrowia publicznego, sposób odżywiania znacząco się poprawił. Dziś dietetycy zalecają takie menu, które wspomoże nasz mózg i poprawi stan zdrowia. Co jeść, żeby nie dopadła nas demencja? Najbardziej obiecujące substancje odżywcze pomocne w zwalczaniu demencji to antyoksydacyjne witaminy C i E, witaminy z grupy B i kwas foliowy oraz nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 zawarte w rybach. Zaobserwowano, że spożywanie zbyt małych ilości tych substancji zwiększa ryzyko demencji. W badaniach randomizowanych dodawano niektórym seniorom do posiłków suplementy diety, ale nie dostrzeżono żadnych korzyści wynikających z ich zażywania. Być może dlatego, że obserwacja seniorów trwała zbyt krótko, a na efekty suplementacji trzeba poczekać dłużej. Mimo to dr Richards nadal zaleca swoim pacjentom przestrzeganie zasad zdrowego żywienia, najlepiej diety śródziemnomorskiej, bogatej w owoce i warzywa, z dużą ilością ryb i z niezbyt dużą ilością czerwonego mięsa, bez wysokokalorycznych fast foodów. Dietetyków najbardziej niepokoi nadmiar, a nie niedobór w diecie. W przeciwieństwie do osób urodzonych w pierwszej połowie XX wieku następne pokolenia są dotknięte nadwagą. Coraz więcej mieszkańców krajów zachodnich ma podwyższony poziom glukozy we krwi, co prowadzi do cukrzycy, która - jak dowiodły ostatnie badania - sprzyja demencji. Niektórzy naukowcy uważają, że choroba Alzheimera jest formą "cukrzycy mózgu". - Wiemy, że wzrost otyłości i zachorowań na cukrzycę na pewno wpłynie na zachorowalność na demencję - mówi dr Richards. - Badanie demencji jest czymś w rodzaju "nerwowego oczekiwania" - dodaje. Epidemia demencji - co robić? W najbardziej pesymistycznej wersji nagły wzrost czynników ryzyka demencji oznacza, że odwróci się tendencja spadkowa. Czy tak będzie, pokażą obserwacje dwóch kolejnych pokoleń seniorów. To, w połączeniu z faktem że żyjemy coraz dłużej, sprawia, że systemy opieki zdrowotnej muszą być przygotowane na wzrost liczby pacjentów z otępieniem. - Społeczeństwo nadal potrzebuje sprawnego systemu opieki nad starymi ludźmi z zaburzeniami funkcji poznawczych - uważa dr Braine. - Problem nie zniknie sam, tylko dlatego że ostatnie badania pokazały tendencję spadkową zachorowalności na demencję - dodaje. To może jednak wyjaśnić, dlaczego ostatnie doniesienia naukowe opublikowane w czasopiśmie "The Lancet" nie wzbudziły większego zainteresowania uczestników konferencji prasowej G8 obradującej nad tym problemem. Optymistyczne doniesienia o odwrocie demencji mogą osłabić czujność, a problem może się zaostrzyć. Zwiększenie środków na dalsze badania nad demencją z pewnością okaże się trafioną inwestycją. Nie mamy przecież wyboru, kiedy, gdzie i w jakim środowisku się rodzimy, możemy jednak sprawować pewną kontrolę nad tym, jak żyjemy, a to pozwoli nam uniknąć kłopotów w starszym wieku. - Mój dziadek, urodzony w 1898 roku, nie miał prawie żadnego wykształcenia, walczył w I wojnie światowej, a II wojnę udało mu się przeżyć. Ja urodziłem się w 1977 roku i ponad dwie dekady się kształciłem i teraz wiodę całkiem wygodne życie, ale jego tryb to kopanie sobie grobu, ponieważ mam siedzącą pracę. Jednak podczas pisania tego artykułu poczułem nadzieję na szczęśliwą jesień życia. Na pozytywne zmiany nigdy nie jest za późno. Zamiast więc korzystać z metra, czy autobusu - zacząłem chodzić na piechotę, przykładam większą wagę do mojej diety, jem więcej warzyw i ryb. Ważne, by mój organizm nie ponosił konsekwencji mojego niezdrowego trybu życia, ale jeszcze gorsza byłaby świadomość, że nie próbowałem z tym nic zrobić - podsumowuje Liam Drew. Liam jest autorem wielu publikacji naukowych oraz neurobiologiem na uniwersytecie College London Bibliografia Down with dementia, New Scientist, 11 January 2014 Spis treści Coraz rzadsze przypadki demencji Dobre wieści dla chorych na demencję Co opóźnia demencję starczą? Multimedia pomagają pokonać demencję Co chroni przed demencją starczą? Co jeść, żeby nie dopadła nas demencja? Epidemia demencji - co robić? Demencja starcza - co to jest i jakie daje objawy? Fot. kmiragaya / Opublikowano: 19:24Aktualizacja: 15:51 Demencja starcza objawia się zaburzeniami różnego rodzaju pamięci oraz funkcji poznawczych. Mogą pojawić się także epizody depresji i problemy z artykulacją mowy. Leki stosowane przy demencji jedynie łagodzą jej objawy. Demencja starcza jest coraz częściej występującą przypadłością dotykającą osoby starsze. Pierwsze objawy demencji starczej na ogół są dostrzegane przez otoczenie seniora i jego bliskich. U chorego stopniowo pojawiają się problemy z funkcjami pamięci, liczeniem, mówieniem oraz wyrażaniem emocji. Demencja starcza – co to za choroba?Demencja starcza – przyczynyDemencja – objawyDemencja starcza – etapy chorobyDemencja starcza a choroba AlzheimeraDemencja starcza – profilaktyka i leczenie Nasze teksty zawsze konsultujemy z najlepszymi specjalistami Demencja starcza – co to za choroba? Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) do objawów demencji starczej (inaczej otępienia starczego) dochodzi w wyniku neurodegeneracji tkanki nerwowej, co związane jest z procesami jej starzenia. Cierpiący na to schorzenie cechują się nieprawidłowym postrzeganiem rzeczywistości, zaburzeniem rozumowania i pamięci, a także upośledzonym procesem orientacji czasowo-przestrzennej. Starsi ludzie z demencją mają również problemy z oceną sytuacji. Długość życia osoby z demencją starczą jest kwestią bardzo indywidualną – zależy od postępu choroby i ogólnego stanu zdrowia. Podstawową przyczyną demencji starczej jest nasilony proces utraty komórek nerwowych i/lub połączeń między nimi. Może być on z występowaniem: otępienia z ciałkami Levego, czyli grupy chorób do której zalicza się chorobę Alzheimera i chorobę Parkinsona, otępienia czołowo-skroniowego, zmianami naczyniopochodnymi mózgu (związanymi np. z miażdżycą), chorobą Huntingtona, powtarzającymi się urazami głowy (obserwuje się je u osób uprawiających sporty takie jak boks), niedoborami witamin B6, B9, B12, niektórymi choroby autoimmunologiczne (np. stwardnieniem rozsianym). Demencje starcze rozwijają się wraz z wiekiem, najczęściej u osób w wieku od 65 lat. Nie są one jednak naturalnym etapem procesu starzenia się. Istnieją znane czynniki ryzyka, które wiążą się ze zwiększonym prawdopodobieństwem wystąpienia demencji. Zalicza się do nich: czynniki genetyczne (choć demencja starcza w zdecydowanej większości przypadków nie jest dziedziczna, obecność otępienia u rodziców lub rodzeństwa wskazuje na wyższe ryzyko wystąpienia zaburzeń), nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, depresja, izolacja społeczna, niski poziom edukacji, dyslipidemia, czyli nieprawidłowe stężenie cholesterolu we krwi, palenie papierosów, niezdrowa dieta, nadmierne spożywanie alkoholu, niski poziom aktywności fizycznej, niski poziom aktywności umysłowej. W przestrzeni zakupowej HelloZdrowie znajdziesz produkty polecane przez naszą redakcję: Odporność Naturell Immuno Hot, 10 saszetek 14,29 zł Odporność, Good Aging, Energia, Beauty Wimin Zestaw suplementów, 30 saszetek 99,00 zł Zdrowie intymne i seks, Odporność, Good Aging, Energia, Beauty Wimin Zestaw z SOS PMS, 30 saszetek 139,00 zł Odporność Estabiom Baby, Suplement diety, krople, 5 ml 28,39 zł Odporność Naturell Omega-3 500 mg, 240 kaps. 30,00 zł Demencja – objawy Objawy demencji starczej są dosyć charakterystyczne, aczkolwiek nie oznacza, to, że wszystkie wystąpią u osoby starszej. Do najczęstszych zalicza się kłopoty z pamięcią krótkotrwałą. Osoba starsza początkowo miewa epizody zapominania o czynnościach lub rzeczach, które miały miejsce kilkanaście dni wcześniej. W ostatnim etapie demencji starczej chory może nie być w stanie przypomnieć sobie o wydarzeniach nawet sprzed kilku minut. Nierzadko przy demencji starczej występuje agresja. Jest to w dużej mierze związane z sytuacją, w jakiej znalazł się chory oraz poczuciem niemocy. Zmiany nastroju w postaci pobudzenia, niepokoju, drażliwości najczęściej pojawia się w godzinach wieczornych. Te objawy psychiczne określa się wspólną nazwą zespołu zachodzącego słońca. Mogą pojawić się na różnych etapach choroby. W późnych etapach chory ma zaburzoną ocenę rzeczywistości, co objawia się chociażby tym, że nie jest w stanie ubrać się stosownie do pogody czy nie widzi związku przyczynowo-skutkowego swoich czynów. Jak długo trwa demencja starcza i ile żyje człowiek z demencją? Niestety objawy otępienia nasilają się z wiekiem, a leczenie opiera się jedynie na minimalizowaniu skutków ubocznych. Demencja starcza – etapy choroby Wraz z postępem demencji objawy nasilają się i stają się widoczne dla otoczenia oraz dezorientujące dla samego chorego. To, ile trwa początkowy i środkowy etap demencji, a także ostatnie stadium otępienia starczego, w którym chory wymaga stałej opieki zależy od konkretnego przypadku. Wczesny etap demencji starczej W początkowym stadium choroby objawy są prawie niedostrzegalne i rozpoczynają się od pojedynczych epizodów zapominania, dezorientacji czy postrzegania czasu. Średni etap demencji starczej Na tym etapie objawy otępienia stają się wyraźniej zaznaczone. Mogą obejmować: zapominanie ostatnich wydarzeń, trudności w przypominaniu sobie imion, dezorientacja w czasie, gdy chory przebywa we własnym domu, trudności w komunikacji, powtarzanie pytań, na które chory otrzymał już odpowiedź, zmiany w sposobie zachowania, wychodzenie z domu i błądzenie po okolicy, wymaganie pomocy przy podstawowych czynnościach. Późny etap demencji starczej Na zaawansowanych etapach demencji wymagana jest stała opieka. U chorego występują poważne zmiany związane z pamięcią, które uniemożliwiają mu samodzielne funkcjonowanie. Objawy ostatniego stadium demencji starczej obejmują: brak świadomości czasu i miejsca pobytu, trudności w rozpoznawaniu bliskich osób, zmiany w sposobie zachowania, które mogą obejmować agresję, poważne trudności w poruszaniu się i wykonywaniu podstawowych czynności. Demencja starcza a choroba Alzheimera Choroba Alzheimera jest najczęstszą postacią demencji starczej. Szacuje się, że dotyczy 60-70 proc. osób z otępieniem. Objawy choroby Alzheimera obejmują przede wszystkim problemy z pamięcią. Pacjenci mają problem z przyswajaniem nowych informacji, a także rozpoznawaniem osób i miejsc. Obserwuje się u nich również nasilone zmiany w nastroju i zachowaniu. W diagnostyce choroby Alzheimera wykorzystuje się testy psychologiczne (np. test zegara). Jak długo żyją chorzy na Alzheimera? Oczekiwana długość życia pacjentów z tą postacią demencji starczej jest niższa niż w grupie osób bez otępienia. W grupie chorych zdiagnozowanych po 65. roku życia wynosi średnio od 4 do 8 lat od momentu rozpoznania. Niektórzy pacjenci przeżywają jednak znacznie dłużej, nawet do 20 lat od diagnozie. Chorzy na Alzheimera najczęściej umierają na zapalenie płuc. Zobacz także Demencja starcza – profilaktyka i leczenie Nie wszystkie objawy demencji starczej muszą występować u osoby nią dotkniętej. Część z nich w ogóle się nie ujawni. Niestety specyfiką tkanki nerwowej jest to, że nie da się odwrócić procesu jej degeneracji i raz powstałe zmiany pozostają już na zawsze. Istnieje jednakże kilka sposobów na usprawnienie sieci neuronalnych, a co za tym idzie, opóźnienie efektów starzenia się mózgu. Sprawny mózg, tak jak mięsień, potrzebuje stałego treningu. Dlatego rozwiązywanie krzyżówek, czytanie oraz wykonywanie łamigłówek są czynnościami koniecznymi dla zachowania mózgu w dobrej formie. Nie bez znaczenia jest też odpowiednia dieta, która powinna być bogata w ryby, orzechy, warzywa i owoce, a uboga w tłuszcze pochodzenia zwierzęcego i wysoko przetworzoną żywność. Regularne ćwiczenia fizyczne, nawet spacery, są także sprzymierzeńcem tkanki nerwowej. Leczenie demencji starczej odbywa się dwutorowo. Łączy w sobie zarówno elementy profilaktyki, jak i farmakologię. Leki stosowane na demencję to głównie inhibitory cholinesterazy, które stymulują układ nerwowy. Równie popularna i szeroko stosowana jest memantyna działająca pobudzająco na obszary mózgu zaangażowane w procesy uczenia się i zapamiętywania. W niektórych przypadkach koniecznie jest podawanie środków przeciwdepresyjnych oraz uspokajających. Jeśli chory przejawia skłonności do agresji, standardowo włącza się również jej leczenie. Opieka nad osobą dotkniętą demencją starczą wymaga od bliskich lub opiekuna dużo cierpliwości i wyrozumiałości. Na ile to możliwe należy włączać chorego w wykonywanie codziennych zadań (nawet jeśli wiąże się to z trudnościami, zajmuje dużo czasu), a także dawać mu wybór odnośnie dotyczących go spraw. Jak rozmawiać z chorym na demencję? Należy używać jasnego, zrozumiałego języka, mówić krótkimi zdaniami. Trzeba również zadbać o to, by dać osobie z demencją czas na odpowiedź. Ważne, by dać choremu odczuć, że słuchamy tego, co do nas mówi – nawet jeśli jego wypowiedzi są wyrwane z kontekstu. W zaawansowanej demencji wskazane może być ubezwłasnowolnienie osoby chorej, które polega pozbawieniu lub na ograniczeniu jej zdolności prawnych. Pozwala to zapobiec sytuacjom, takim jak np. nie w pełni świadome podejmowanie decyzji finansowych czy zdrowotnych. Warto zaznaczyć, że zarówno demencja, jak i choroba Alzheimera są jednostkami nieuleczalnymi. Bibliografia: World Health Organization (2021) Dementia, dostęp z: National Health Service (2021) Alzheimer’s disease, dostęp z: Treści zawarte w serwisie mają wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem. Paulina Kłos-Wojtczak Obecnie prowadzę badania nad wpływem drażnienia nerwu błędnego na procesy pamięci u ludzi i zwierząt. Współpracuję jako redaktor naukowy z magazynami "Wiedza i Życie", "Sekrety medycyny", "Świat mózgu" oraz portalem Zobacz profil Podoba Ci się ten artykuł? Powiązane tematy: Polecamy

demencja starcza a śmierć